TAL DÍA COMO HOXE... fai 200 anos
O 2 de marzo de 1821 España se iniciaba na loita pola adquisición dos dereitos dos obreiros. Os protagonistas: uns mil douscentos campesiños e xornaleiros que, en tempos mortos, intentaban compensar os escasos beneficios que obtiñan da agricultura cardando e fiando lá dende as súas casas. O lugar: Alcoy, un municipio da provincia de Alicante que por aquel momento contaba con case 11.000 habitantes.
A principios do século XIX a dinámica
económica de Alcoy era unha excepción dentro de España: si ben a maioría do
país continuaba a vivir dos recursos que aportaba o sector primario neste
pequeno municipio valenciano aparecían as primeiras fábricas téxtiles e a
poboación que se dedicaba a esta actividade (48%) era máis da que se empregaba na
agricultura (33%).
Pero... como fora posible que un
territorio como Alcoy comezara a seguir o exemplo doutras grandes cidades industriais
como Barcelona ou incluso Londres?
Unha suma de factores explican o cambio, entre
eles, destaca o aperturismo cara un sistema político máis progresista e que
obriga ao monarca do momento (Fernando VII) a restaurar os dereitos políticos da
constitución de Cádiz e a acceder ás demandas socias e económicas das clases
populares. Este período liberal unicamente durou tres anos pero permitiu
transmitir a suficiente confianza como para que diversos empresarios do sector
lanar instalasen no territorio os primeiros teares. Co paso do tempo, Alcoy acabou
convertido nun referente industrial non só na provincia de Alicante senón a
nivel nacional.
Detrás desta imaxe de progreso escondíase,
en cambio, unha realidade máis complexa: a aparición das fábricas permitía
reunir a traballadores e a máquinas baixo un mesmo teito e acelerar o ritmo de
produción ata permitir que os propietarios incrementasen de forma notable os
seus beneficios. Pola contra, os traballadores abandonaron as súas casas para vivir
nos barrios máis precarios das cidades e asumir xornadas laborais de 12 ou 14
horas durante as que unicamente repetían tarefas simples, monótonas e carentes
de creatividade. Charles Chaplin recollía esta realidade na súa película “Tempos modernos”.
Na procura de atopar unha solución a
pregunta era clara:
Quen
era o culpable desa situación?
O propietario? A resposta foi outra: as
máquinas. Unhas máquinas que lles quitaran o traballo no campo (colleitadora,
sementadora, etc.) e que agora se presentaban como un competidor a bater en
eficacia e produtividade. Seguindo o exemplo dun inglés (Nedd Ludd) a reacción
foi impulsiva e violenta: unhas 1.200 persoas, fartas da súa situación, incendiaron
teares cunhas 17 máquinas (valoradas en 2 millóns de reais) e forzaron ao
alcalde a acabar cos teares restantes da cidade.
O resultado do acontecemento que hoxe
recordamos, no curto prazo, non foi o desexado: a insurrección foi reprimida
polo exército cinco días máis tarde dos incendios, detivéronse aos responsables
e indemnizouse aos empresarios das máquinas destruídas. En cambio, fora como
fora, este primeiro arranque contra as máquinas foi imitado noutros puntos do
país como Barcelona (cara o ano 1835 na fábrica de Bonaplata) e incluso na Coruña
(cara o ano 1857 na fábrica de tabacos da Palloza). A prensa do momento
recollía como as traballadoras tiraran as máquinas e a materia prima da fábrica
ao mar.
Nas efemérides deste acontecemento recordamos como dende finais do s.XVIII as máquinas comezaron a formar parte do noso día a día e preguntámonos:
Actualmente
está a asumir a tecnoloxía aínda un maior protagonismo?
Substitúen
as novas máquinas moitos dos traballos antes realizados por nós?
O
verdadeiro perigo para o traballador son as máquinas ou as intencións humanas
que hai detrás delas?
Comentarios
Publicar un comentario